پروتز دندان چیست؟

پروتز دندان یکی از راه‌هایی است که از گذشته برای پرکردن جای خالی دندان‌ها انجام می‌شده است. متاسفانه جای خالی هر دندانی که از بین می‌رود یا کشیده می‌شود، برای همیشه باقی می‌ماند. پس وجود یک جای خالی در کنار دیگر دندان‌ها، چهره خوشایندی ندارد و باید پر شود.

پروتز دندان کامل از قسمت های مختلفی همچون دندان مصنوعی، تاج دندان، پل، ایمپلنت دندان و روکش تشکیل می‌شود که هریک بخش ثابت و متحرکی دارند. ویژگی مثبت و مهم پروتزهای دندانی این است که از دندان عصب کشی شده مراقبت می‌کنند و اجازه نمی‌دهند استخوان های فک تحلیل بروند.

پروتز دندان چیست؟

در هر سنی که باشید، مشکلات مربوط به دهان و دندان بالاخره به سراغ شما خواهند آمد! مشکلات مربوط به سلامتی دندان‌ها مثل پوسیدگی دندان، عفونت، شکستگی و … در صورتی که درمان نشوند، کل ساختار دندان را نابود می‌کنند و آن موقع باید دندان خود را بکشید.

با کشیدن دندان‌های پوسیده، از عوارض آن راحت می‌شوید؛ اما جای خالی آن برای همیشه می‌ماند. جای خالی دندان چهره زیبایی ندارد و می‌تواند اعتماد به نفس شما را تحت تاثیر قرار دهد. با این حال جای نگرانی نیست، زیرا با استفاده از انواع مختلف پروتزهای دندانی می‌توانید این مشکل را هم حل کنید.

پروتز دندان، کاملا شبیه به دندان طبیعی بوده و می‌تواند تا حدودی نقش آن را برای شما ایفا کند. در اصطلاح کلی، پروتز دندان dental prosthesis به وسیله‌ای گفته می‌شود که می‌تواند نواقص دندان‌ها را بر طرف کرده و جایگزین دندان‌های از دست رفته باشد. با پروتز دندان می‌توانید راحت غذا بخورید، بخندید و با دیگران حرف بزنید. در ادامه راجع به انواع، مزایا و معایب پروتزهای دندانی بیشتر توضیح می‌دهیم.

انواع پروتز دندان

پروتز دندان به روش‌های مختلفی ارائه می‌شود. هر فرد بسته به نوع مشکلی که دارد، می‌تواند از هر کدام از انواع پروتز دندان استفاده کند. جدول خلاصه انواع پروتزهای دندانی را در ذیل مشاهده می‌کنید:

پروتز دندان متحرک

یکی از متداول‌ترین نوع پروتزهای دندانی که حتما آن را دیده‌اید، پروتز دندان متحرک است. پروتزهای متحرک را می‌توانید خودتان در دهانتان بگذارید و در مواقع غیرضرور، آن‌ها را خارج کنید. معمولا زمانی از پروتز دندان متحرک استفاده می‌شود که فرد شرایط استفاده از پروتزهای ثابت را نداشته باشد.

همچنین این پروتزها زمانی استفاده می‌شوند که تعداد زیادی دندان از دست رفته باشند. پروتز دندان متحرک انواع مختلفی دارد که عبارتند از:

• پروتز دندانی پارسیل (partial prosthesis)

پروتز دندانی پارسیل (partial prosthesis)، پارشیل یا ناکامل، نوعی از پروتزهای متحرک است. این نوع پروتز را اجزای مختلفی تشکیل می‌دهند. در پروتز پارسیل، دندان‌های مصنوعی ساخته‌شده روی پایه پلاستیکی همرنگ لثه قرار داده می‌شوند.

سپس این مجموعه به کمک یک نگهدارنده فلزی داخل دهان قرار گرفته و ثابت می‌شود. پروتزهای دندانی پارسیل قیمت مناسبی دارند و زمانی استفاده می‌شوند که تعدادی دندان طبیعی در فک وجود داشته باشد. پروتز دندانی پارسیل هم جای خالی دندان‌های از دست رفته را پر می‌کند و هم مانع جا به جایی دیگر دندان‌ها می‌شود.

پروتز دندان پارسیل دارای دو نوع فلیپر یا سراسر آکریل و کرم کبالت است. پروتز پارسیل فلیپر زمانی که یک روش موقت نیاز باشد، استفاده می‌شود. پروتز کرم کبالت در مواقعی که جای خالی دندان یک انتهای آزاد داشته باشد به کار برده می‌شود. اخیرا نوعی پروتز پارسیل با نام felexite ساخته شده که گیره آن همرنگ دندان‌ها است و ظاهر زیباتری دارد.

• پروتز کامل دندان یا دست دندان ( denture)

پروتز کامل دندان یا دست دندان نوع دیگری از پروتزهای متحرک است. این نوع زمانی استفاده می‌شود که همه دندان‌ها کشیده شده باشند. پروتز کامل دندان خود به دو نوع فوری و معمولی تقسیم‌بندی می‌شود. پروتزهای فوری برای استفاده موقت ساخته می‌شوند. در واقع پس از کشیدن دندان‌ها، حدودا ۱۲ هفته طول می‌کشد که پروتز کامل دندان معمولی ساخته شود. در این زمان از پروتزهای کامل فوری استفاده می‌شود.

• پروتز دندان ثابت

  پروتز ثابت دندان، نوع دیگر پروتزهای دندانی هستند که در بسیاری از موارد از آن‌ها با عنوان روکش دندان یاد می‌شود. پروتزهای ثابت قابل جا به جایی نیستند و توسط دندانپزشک در دهان قرار داده می‌شوند. مزیت مهم پروتز دندان ثابت، ظاهر فوق‌العاده طبیعی و مقاومت مناسب آن است.

  همین مساله باعث شده تا این نوع پروتز نسبت به پروتزهای متحرک طرفداران بیشتری داشته باشد. پروتزهای ثابت انواع مختلفی دارند که عبارتند از:

• روکش تک واحدی دندان (single dental crown)

روکش‌های تک واحدی، نوعی پروتز ثابت هستند که معمولا برای حفاظت و حمایت از ساختار کلی دندان استفاده می‌شوند. در برخی موارد نیز از روکش‌های تک واحدی برای زیبایی دندان‌ هم می‌توان استفاده کرد. برای مثال برخی از افراد که دندان آسیاب ندارند و جویدن غذاها برایشان مشکل است، می‌توانند از روکش دندان استفاده کنند.

• بریج دندان (dental bridges)

بریج دندان نوعی دیگر از پروتز دندان ثابت بوده که بسیار از آن استفاده می‌شود. بریج دندان زمانی استفاده می‌شود که فردی بیشتر از یک دندان را از دست داده باشد و دندان‌های از دست رفته بین دو دندان دیگر باشند. در این مواقع دندان‌های کناری که سالم هستند، کمی تراشیده می‌شوند و بین آن‌ها یک پل یا همان bridge ایجاد می‌شود. به این ترتیب فضای خالی بین دندان‌ها پر شده و زیبایی ظاهری دندان‌های فرد باز می‌گردد.

• لمینت یا ونیر دندان (Veneer)

لمینت یا ونیر دندان، یکی از جدیدترین انواع پروتزهای دندانی ثابت است که برای زیبایی دندان از آن استفاده می‌شود. ونیر لمینتی بسیار نازک هستند و به سطح جلویی دندان چسبانده می‌شوند. به کمک لمینت دندان، شما یک لبخند طبیعی و بسیار جذاب خواهید داشت.

• اینله‌ها و انله‌ها ( Inlays And Onlays )

اینله و انله زمانی به کار برده می‌شوند که امکان پرکردن دندان وجود نداشته باشد. مواقعی که پوسیدگی تاج دندان را به شدت تخریب کرده و حفره ایجاد شده کم عمق بوده و نتوان آن را پر کرد، اینله و انله مورد استفاده قرار می‌گیرد. اینله و انله به خصوص در ترمیم و درمان پوسیدگی دندان‌های آسیاب استفاده می‌شوند. اینله و انله نسبت به روکش‌های دندانی استحکام و مقاومت بیشتری دارند. برای اینله و انله از دندان قالبی تهیه می‌شود و سپس در لابراتوار مطابق آن پروتز ساخته می‌شود.

• ایمپلنت‌ دندان ( Dental Implant )

ایمپلنت دندان یکی دیگر از انواع پروتز دندان ثابت است. ایمپلنت دندان در بین سایر پروتزهای دندانی، طبیعی‌ترین ظاهر را دارد. در واقع ایمپلنت دندان، جایگزینی ریشه دندان است. جنس پایه ایمپلنت از فلز تیتانیوم بوده که با بدن انسان سازگار بوده و ضرری برای آن ندارد.

ایمپلنت یک میله باریک بوده و در استخوان فک قرار می‌گیرد. ایمپلنت دندان در مقایسه با دیگر پروتزهای دندانی هزینه بیشتری به همراه دارد. البته جراحی ایمپلنت دیجیتال از جدیدترین روش‌های کاشت دندان است.

در ویدیو زیر میتوانید مراحل ایمپلنت دندان را در کلینیک دکتر نوشین نصیری مشاهده نمایید.

پروتز دندان نیمه متحرک ( over denture )

پروتز دندان نیمه متحرک یا اوردنچر، در واقع ترکیبی از پروتزهای ثابت و متحرک است. از این نوع پروتزها زمانی استفاده می‌شود که فرد تمام دندان‌های خود را از دست داده و پروتز دندان کامل هم قابل استفاده نیست.

معمولا در این مواقع پروتز دندان کامل به دلیل اینکه گیر مناسبی روی فک ندارد، استفاده نمی‌شود. به این ترتیب پروتز کامل روی تعدادی پایه ایمپلنت (پروتز دندان ثابت) گذاشته می‌شود. این کار باعث ثبات و استحکام بیشتر پروتز کامل می‌شود. علاوه بر این پروتز دندان نیمه متحرک را می‌توان جا به جا کرد.

هزینه پروتز دندان چقدر است؟

هزینه پروتز دندان بسته به لابراتور سازنده و کلینیکی که به آن مراجعه کرده‌اید، متفاوت است. علاوه بر این اگر پروتز دندان توسط متخصص دندانپزشکی ساخته و اجرا شود، هزینه بیشتری باید بپردازید. برای اطلاع از قیمت دقیق پروتز دندان باید با کلینیک دندانپزشکی مدنظر خود صحبت کنید.

سوال دیگری که راجع به هزینه پروتز دندان وجود دارد، قرارگیری آن تحت پوشش بیمه است. اکثر بیمه‌هایی که خدمات دندانپزشکی را تحت پوشش قرار می‌دهند، بخشی از هزینه پروتز دندان را هم پرداخت می‌کنند. البته اینکه چه مقدار از هزینه درمان را می‌پردازند، باز هم به نوع بیمه شما بستگی دارد.

این نکته را هم به خاطر داشته باشید که هزینه پروتز دندان در مقایسه با سایر روش‌های دندانپزشکی، کمتر بوده و تقریبا همه می‌توانند از پس هزینه پروتز دندان برآیند.

روش ساخت پروتز دندان

برای ساخت پروتز دندان، ابتدا دندانپزشک دندان‌های شما را کاملا معاینه می‌کند. هر گونه پوسیدگی و عفونت باید قبل از پروتز دندان درمان شود. پس از آماده‌سازی دندان‌ها، از آن‌ها قالب‌گیری شده و سپس قالب مربوطه به لابراتوار مخصوص فرستاده می‌شود.

در لابراتوار ابتدا ماکت گچی از قالب تهیه شده، بعد فریم فلزی ساخته می‌شود. در نهایت چندین لایه سرامیک به این فریم فلزی در حرارت بالا متصل می‌شود. به این ترتیب پروتز دندان، متناسب با ویژگی‌های هر فرد، برای مثال رنگ دندان، ساخته می‌شود.

مزایا و معایب پروتز دندان

پروتز دندان مزایای زیادی به همراه دارد که عبارتند از:

• حفظ زیبایی لبخند و چهره افراد
• پرکردن جای خالی و نواقص دندان‌ها
• جلوگیری از تغییر شکل دیگر دندان‌ها
• جلوگیری از جا به جایی دیگر دندان‌ها
• کمک به حفظ سلامت دهان و دندان
• افزایش حس اعتماد به نفس در افراد
• جلوگیری از تغییر شکل و زخم شدن لثه

همچنین هر کدام از انواع پروتزهای دندانی معایبی به همراه دارند. برای مثال مهم‌ترین عیب پروتزهای پارسیل، گیره‌های آن‌ها است که ظاهر زیبایی ندارد. با این حال مزایای پروتز دندان نسبت به معایب آن، بیشتر است.

عوارض پروتز دندان

پروتزهای دندانی ممکن است عوارضی را به همراه داشته باشند. قالب‌گیری و اجرای غلط پروتز دندان می‌تواند عوارض ناشی از آن‌ را افزایش دهد. مهم‌ترین نکته برای جلوگیری از عوارض پروتز دندان، مراجعه به یک دندانپزشک ماهر و با تجربه است.

در جدول زیر می‌توانید عوارض پروتز دندان را مشاهده کنید:

طول عمر پروتز دندان چقدر است؟

طول عمر پروتز دندان بسته به نوع آن و مراقبت‌هایی که انجام می‌دهید، متفاوت است. همچنین پروتز دندان در افراد مختلف، طول عمر متفاوتی دارد. اگر نکات مراقبتی بعد از پروتز دندان را به خوبی رعایت کنید، می‌توانید طول عمر پروتز دندان را افزایش دهید. برای مراقبت از پروتزهای دندانی، به توصیه‌های زیر عمل کنید:

• حتما روزی دو بار مسواک بزنید.
• در روزهای اول استفاده از پروتز دندان، حتی موقع خواب آن را از دهانتان خارج نکنید.
• هنگام تمیزکردن پروتز دندان مراقب باشید.
• لثه و مخاط دهان را با یک مسواک نرم تمیز کنید.
• به کمک مسواک دندان مصنوعی، قسمت خارجی پروتز دندان را به خوبی تمیز کنید. مطمئن شوید که باقی‌مانده مواد غذایی در آن گیر نکرده باشد.
• اگر پروتز دندان شما دچار تغییر رنگ شد، ۶ تا ۸ ساعت آن را در داخل ظرف محتوی آب و یک قطره سفیدکننده خانگی یا سرکه قرار دهید. پس از گذشت این مدت، آن را به دقت بشویید.
• هر هفته یک بار دندان مصنوعی خود را برای ۸ ساعت درون محلول ضدعفونی‌کننده قرار دهید.
• اگر از دندان مصنوعی خود استفاده نمی‌کنید، آن را درون یک ظرف محتوی آب و نمک قرار دهید. قبل از استفاده، آن را به خوبی بشویید.
• بعد از خوردن غذاها و خوراکی‌های رنگی پروتز دندان خود را فورا تمیز کنید. این کار از تغییر رنگ زودهنگام آن جلوگیری می‌کند.

با رعایت این نکات می‌توانید سالیان سال بدون هیچ مشکلی از پروتز دندان‌های خود استفاده کنید. این نکته را هم به یاد داشته باشید که پس از گذاشتن پروتز دندان، باید به طور منظم به دندانپزشک برای معاینه مراجعه کنید.

سخن پایانی

اگر یکی یا چندتا از دندان‌های خود را به هر دلیلی از دست داده‌اید، حتما حس بدی را تجربه می‌کنید. اما دیگر نیازی نیست ناراحت باشید. زیرا پروتز دندان روشی مقرون به صرفه برای پرکردن جای خالی دندان‌های شما است!

در این مقاله به طور کامل در رابطه با پروتز دندان، هزینه آن، عوارض و مزایایی که به همراه دارد، صحبت کردیم. در کلینیک دندانپزشکی دکتر نصیری خدمات مربوط به پروتزهای دندانی نیز ارائه می‌شوند. شما می‌توانید برای پرکردن جالی خالی دندان‌های خود از این خدمات استفاده کنید.

سوالات متداول درباره پروتز دندان