بهداشت دهان و دندان [نکات مهم سلامت دندان‌]

بهداشت دهان و دندان یک امر بسیار حائز اهمیت است که انجام آن برای زندگی هر فردی واجب است. حداقل یک مرتبه در طول زندگی کار ما دندانپزشکی برخورده است و مجبور بودیم به کلینیک دندانپزشکی مراجعه کنیم.

هر کس ممکن است بنا به دلایل مختلفی به مراکز مراجعه کند و درمان هیچکس با فرد دیگری نمیتواند یکسان باشد زیرا شرایط بدنی هر فرد مختص خود آن فرد است.

به دلیل هزینه های زیادی که برای درمان های دندانپزشکی وجود دارد برخی از افراد به دنبال درمان مشکلات خود نیستند؛ اما باید بدانید هر چه دیر تر به دنبال انجام درمان های دندان پزشکی خود باشید متاسفانه هزینه و اتفاقات جبران ناپذیر دیگری را باید تحمل کنید.

بهداشت دهان و دندان چیست؟

بهداشت عمومی دهان و دندان شامل تشخیص میزان سلامتی دهان و بهبود این میزان بین جوامع مختلف است. دلیل اهمیت نکات بهداشتی این است که میتواند علاوه بر تاثیر مستقیم بر حفظ دهان و دندان شما از هرگونه بیماری، بر سلامت مغز و قلب شما تاثیر بسیار زیادی داشته باشد.

طی مطالعات و تحقیقاتی که انجام شده است بیمارانی که به علت سکته حاد مغزی به بیمارستان راه یافته اند پزشکان ارتباطی بین بروز سکته مغزی با نوعی باکتری دهانی با نام cnm-positive Streptococcus mutans در آنها یافت کردند.

اهمیت بهداشت دهان و دندان

بسیاری از پزشکان اعتقاد دارند که دهان هر فرد، دریچه‌ای رو به سلامت عمومی او است. طبق این نظریه در صورتی که فرد بهداشت دهان و دندان خود را رعایت نکند، بهداشت عمومی وی دچار مشکل خواهد شد.  دهان به دلیل رطوبت و تاریکی، محل مناسبی برای رشد میکروب‌ها است.

میکروب‌های دهان در حالت عادی، مشکلی ایجاد نمی‌کنند. وقتی فردی بهداشت دهان و دندان خود را رعایت نکند، میزان این باکتری‌ها افزایش یافته و او مستعد بیماری‌های دهان و دندان می‌شود. رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان مشکلاتی از قبیل پوسیدگی دندان، بوی بد دهان، تخریب و شکستگی دندان‌ها را به همراه دارد.

وقتی مسواک نمی‌زنید، مواد قندی و بقایای مواد غذایی در لابه‌لای دندان‌های شما باقی می‌مانند. باکتری‌ها این مواد را تجزیه کرده و اسید تولید می‌کنند. این اسید مینای دندان را به مرور زمان سست کرده و در نهایت از بین می‌برد.

این در حالی است که مراقبت‌های دهان و دندان، بسیار آسان بوده و کمتر از ۱۰ دقیقه در روز وقت شما را می‌گیرند. اگر تنها ۱۰ دقیقه در روز برای رسیدگی به بهداشت دهان و دندان‌های خود وقت بگذارید، بروز مشکلات دندانی را به تعویق می‌اندازید!

البته توجه کنید که تنها انجام مراقبت‌های بهداشتی دهان و دندان کافی نیست، همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. بنابراین باید قبل از بروز حادثه، دندان‌های خود را به طور منظم چکاپ کنید.

چگونه از بوی بد دهان خلاص شویم؟

بسیاری از افراد متاسفانه دچار بوی بد دهان هستند و این مشکل بسیار بین افراد مختلف رایج است. اولین راهی که هر فردی امتحان میکند استفاده از خوش بو کننده دهان و آدامس است. اما متاسفانه این روش روشی بسیار موقتی است و باید به دنبال یک درمان اساسی و اصولی برای این مشکل باشیم.

در واقع حلق، بینی و دهان یکسری حفره هایی هستند که مکان مناسبی برای رشد باکتری بوده و محیط امنی برای رشد آنها را فراهم میکنند. جالب است بدانید شیارهایی که بر روی زبان وجود دارند نیز مکان بسیار مناسبی برای تجمع  ورشد باکتری هستند. باکتری هایی که در دهان وجود دارند دارای ترکیباتی هستند که از خود گوگرد آزاد میکنند و این گوگرد ها هستند که منشا بوی بد دهان بیماران خواهند بود.

البته بوی بد دهان بیمار میتواند منشا و دلیل های دیگری داشته باشد که شما اطلاعات دقیقی از ان ندارید. برای مثال اگر دچار بیماری هایی چون پوسیدگی دندان، بیماری لثه ، بیماری های گوارشی و بیماری های تنفسی باشید ممکن است دهان شما نیز بوی بدی به خود بگیرد. پس بهتر است به صورت دوره ای همیشه چکاپ کامل انجام دهید تا از بروز بیماری های وابسته آن در امان باشید.

مواد غذایی مفید برای بهداشت دهان و دندان

غذاهایی که در طول روز می‌خوریم، به طور مستقیم روی سلامت بدن از جمله سلامت دندان‌ها تاثیر می‌گذارند. مصرف تمام میوه‌ها و مواد غذایی برای حفظ سلامت عمومی بدن لازم است. اما برخی از خوراکی‌ها برای بهداشت دهان و دندان فایده بیشتری دارند.

برخی از این خوراکی‌ها عبارتند از:

• خوراکی‌های غنی از کلسیم مانند ماست، پنیر، غذاهای دریایی، شیر، بادام و توفو
• مواد غذایی غنی از فسفر شامل آجیل‌ها، تخم کدو، تخمه آفتابگردان، توفو، آب گوشت، گوشت قرمز، گوشت مرغ و ماهی
• خوراکی‌های ترد مثل هویج، کرفس، سیب، خیار و هویج که جویدن آن‌ها ترشح بزاق را افزایش داده و مانند سمباده عمل می‌کنند.
• خوراکی‌های غنی از ویتامین D مثل ماهی و زرده تخم مرغ
• غذاهای سرشار از ویتامین C شامل مرکبات، پرتقال، نارنگی، توت فرنگی، کلم بروکلی و فلفل دلمه‌ای
• غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان مانند توت فرنگی، انگور، کشمش، آجیل‌ها و حبوبات به خصوص لوبیا
• خوراکی‌های حاوی مواد پروبیوتیک مانند ماست پروبیوتیک، کلم ترش و چای کامبوچا
• خوراکی‌های غنی از آرژینین، پلی‌فنل و آنتوسیانین مثل گیلاس، توت، کاکائو، آلو، بادمجان، انگور، گوشت، آجیل و سویا

نکات بهداشتی برای سلامت عمومی دهان و دندان

یکسری نکات هستند که میتوانند تاثیر بسیار زیادی بر رعایت بهداشت عمومی دهان و دندان شما را داشته باشند و اغلب توصیه میشود تا حد ممکن همه موارد را انجام دهید تا از این سرمایه گرانقدر مدت زمان بیشتری استفاده نمائید.

در ادامه قصد داریم مواردی که باید توسط همه افراد رعایت شود را نام ببریم:

• جالب است بدانید تنها موادی که قند بالایی دارند مضر نیستند بلکه موادی که بسیار ترش و اسیدی هستند نیز میتوانند به آسانی مواد معدنی موجود در سطح مینای دندان بیمار را از بین ببرند.
• یکی از سخت ترین مواد موجود در بدن مینای دندان است اما به راحتی هم دچار شکستگی میشود. برای مثال با خوردن قطعه های یخ، پاپ کورن، ته دیگ و مواد غذایی که بسیار سخت و سفت هستند ممکن است شکسته شده و دچار آسیب شود.
• در صورت استفاده بیش از حد از مینای دندان آسیب بزرگی به دندان های شما میرسد.
• دندان ها هنگامی که در طول دوره درمان ارتودنسی هستند برای پوسیدگی مستعدتر بوده و باید بهداشت بیشتری را رعایت کنید.
• بدن انسان در طول شب آب کمتری نسبت به روز تولید میکند. به همین علت است که دندان ها اغلب آسیب پذیری بیشتری در شب نسبت به اسیدهایی که دهان تولید میکند دارند و آسیب جدی تری میبینند زیرا آب دهان خاصیت حفاظت کنندگی دارد که در شب به میزان کمی وجود دارد. به همین علت همه دندان پزشکان توصیه میکنند پیش از خوابیدن بهتر است هرگونه بقایای مواد غذایی را از رو و بین دندان ها پاک کنید تا پلاک های موجود هنگام خواب شما آسیب جدی به دندان شما نرسانند.
• پس از آنکه قبل از خوابیدن دندان خود را مسواک بزنید هرگز هیچگونه مواد غذایی و نوشیدنی استفاده نکنید و اگر پیش از خواب از فلوراید استفاده می کنید بهتر است حتی پس از آن دهان خود را آب کشی نکنید زیرا فلوراید نیز از دهان شما با این امر خارج میشود و خاصیت خود را از دست میدهد. اما جالب است بدانید استفاده از فلوراید میتواند ۲۵ درصد از بروز علائم پوسیدگی دندان جلوگیری کند.

پس از هر وعده غذایی دندان های خود را مسواک بزنید.

اگر بعد از هر وعده دندان خود را مسواک نمیزنید حداقل چند ساعتی پیش از خوابیدن دندان خود را مسواک کنید تا هرگونه پلاک و باکتری تجمع شده بر روی سطح دندان شما از بین برود.

• نخ دندان هایی وجود دارند که حاوی فلوراید هستند و بهتر است با استفاده از آنها روزانه پساز وعده غذایی بین دندان های خود را تمیز کنید تا هیچگونه مواد غذایی بین دندان های شما باقی نماند.
• استفاده از هرگونه دخانیات میتواند خط ابتلا به سرطان دهان و میزان پوسیدگی دندان های شما را افزایش دهد پس بهتر است استعمال دخانیات را ابتدا بسیار کمتر کرده و سپس ترک کنید. دقت داشته باشید که استعمال دخانیات میتواند تاثیر زیادی بر بوی بد دهان و زرد شدن دندان شما داشته باشد.

بهتر است از مواد غذایی دارای قند بالا کم مصرف کنید.

زیرا در صورت رعایت نکردن بهداشت دهان پلاک هایی بر روی سطح دندان تشکیل میشود که برای دندان مضر است. ۲ الی ۵ دقیقه پس از استفاده کردن از موادی که دارای قند بالایی هستند که در صورت ماندگاری بلند مدت باعث میشوند دندان شما فرسایش یافته و باعث ایجاد حفره بر روی دندان میشود. پس بهتر است یا از خوردن مواد قندی بپرهیزید یا پس از خوردن آن حتما از مسواک و نخ دندان استفاده نمائید.

• لطفا برای رعایت سلامت دهان و دندان یک رژیم غذایی متعادل بگیرید زیرا کمبود برخی مواد معدنی و ویتامین میتواند سلامت عمومی دهان و دندان شما را به خطر بیاندازد.
• به صورت مرتب هر چند وقت یکبار برنامه ریزی کنید که به پزشک هت معاینه مراجعه کنید تا در صورت به وجود آمدن مشکل آن را به راحتی حل کرده و از جدی شدن آن جلوگیری کنند.
• بهتر است ۵ الی ۳۰ دقیقه پس از مصرف مواد غذایی دارای قند و شیرینی جات آدامس بدون قند بجوید.

• بهتر است از خمیر دندان هایی استفاده نمائید که حاوی فلوراید هستند تا سلامت دندان ها و ساختار آن را به خوبی حفظ کند.
• بهتر است حداقل روزی یک مرتبه هم که شده از ترکیب آب ولرم به همراه نمک استفاده کنید تا دهان شما ضد عفونی شود اما دقت کنید که این روش نمیتواند جایگزین استفاده از مسواک یا نخ دندان یا فلوراید باشد فقط میتواند یک جنبه تکمیلی در رعایت سلامت دهان و دندان شما داشته باشد.
• در صورتی که دندان شیری را بکشید و برای مدتی فضای آن خالی بماند باشد میشود در بلند مدت نیاز به استفاده از درمان ارتودنسی دندان پیدا کنید پس بهتر است بیشتر مراقب دندان شیری خود باشید. چرا که آسیب پوسیدگی عمیق دندان شیری بر دندان دائمی اجتناب ناپذیر است.
• دندان ها دارای شیار هایی هستند که اغلب توصیه میشود پس از رویش دندان های دائمی که بین ۶ تا ۱۰ سال روند تکاملی خود را طی میکند بهتر است با استفاده از روش فیشور سیلانت شیارهای موجود را جهت جلوگیری از پوسیدگی دندانی بپوشانید.
• اگر کودک شما دچرا ناهجاری های دندانی یا فک شده است که به صورت ژنتیکی وجود دارد بباید کودک خود را از سن ۱۰ سالگی تحت کنترل دندانپزشک قرار دهید تا درمان های لازم برای آن ها انجام شود.

دقت کنید که معاینات دوره ای بسیار کمک کننده است.

اگر شما هیچگونه دردی در دندان خود حس نکردید مستلزم نداشتن پوسیدگی در دندان شما نیست. زمانی شما درد را حس خواهید کرد که پوسیدگی بسیار شدید شده باشد و به عصب رسیده باشد.

• در صورتی که دندانی را عصب کشی کردید بهتر است برای مدتی مواد غذایی سفت نخورید تا دندان شما از شکستگی در امان باشد. پس از عصب کشی باید بافت ها و دیواره های دندان عصب کشی شده تقویت شود زیرا در غیر این صورت احتمال شکستن ناحیه درمان شده شکست میابد.
• نوشیدن آب به اندازه کافی برای تضمین سلامتی کل بدن شما تاثیر گذار است چه بسا که با مصرف آب به مقدار زیاد میتوانید سلامت دندان های خود را نیز تضمین کنید. با استفاده از مصرف زیاد آب میتوانید هرگونه مواد چسبنده ای که بر روی دندان شما قرار دارد را از بین ببرید.

مصرف میوه و سبزیجات تازه برای سلامت دندان بسیار مفید است.

اغلب شنیده ایم که توصیه میکنند از سبزیجات تازه استفاده کنیم جالب است بدانید  زیرا دارای فیبر بسیار زیادی هستند که میتواند سلامت دندان و دهان شما را تضمین کند.

• همانطور که میدانید برای آنکه بتوان تمام سطح دندان را از پلاک های میکروبی پاک نمود باید زمان کافی صرف کرد. به همین علت توصیه میشود حداقل برای هر بار مسواک زدن ۲ الی ۳ دقیقه زمان بگذارید که متاسفانه طی تحقیقات انجام شده اغلب مردم ۴۵ تا ۰ ۷ ثانیه برای مسواک زدن خود زمان صرف میکنند.
• در صورتی که در شرایطی هستید که نمیتوانید دندان خود را مسواک بزنید بهتر است با استفاده از فشار قوی آب و با استفاده از یک پارچه پلاک های تجمع شده روی دندان خود را تمیز کنید و اجازه ندهید بر روی دندان باقی بماند.
• جالب است بدانید هر زمانی که مسواک میزنید باید از مسواک بر روی زبان خود نیز استفاده کنید و پرزهای زبان خود را نیز مسواک کنید زیرا بسیاری از جرم ها در لا به لای پرز زبان شما قرار میگیرند و متاسفانه علاوه بر بد بو کردن دهان شما میتوانند آسیب بزرگی به دندان های شما نیز برسانند. پس بهتر است با مسواک زدن پرزهای زبان خود به سلامت دهان و دندان خود کمک کنید.
• افرادی که مسواک میزنند اغلب از زدن نخ دندان غافل میشوند اما باید بدانید هیچ روشی نمیتواند مزیت های نخ دندان را برای شما تداعی کند؛ پس بهتر است برای خارج کردن مواد غذایی بین دندان که موجب پوسیدگی دندانی میشوند از نخ دندان در طول شبانه روز و بدون محدودیت استفاده کنید. نخ دندان علاوه بر کاهش جرم بین دندان و جلوگیری از پوسیدگی دندانی میتواند التهاب لثه شما را کمتر کرده و بوی بد دهان را کاهش دهد. انواع روش های جرم گیری دندان را در این مقاله مطالعه کنید.

جمع بندی

قطعا همه ما برای یک بار هم که شده جمله قدر عافیت آن داند که به مصیبتی گرفتار شود را شنیده باشیم. قطعا سلامتی نعمتی است که هیچ چیز نمیتواند جایگزین آن شود و فقط هنگامی قدر آن را میفهمیم که نعمت سلامتی را در بخشی از زندگی خود از دست بدهیم.

پس کمترین کاری که میتوانیم برای حفظ سلامتی و لذت بردن از آن در زندگی خود انجام دهیم مراقبت از دهان و دندان است که موجب حفظ سلامتی آن میشود. دندان سرمایه‌ای بسیارگران بها است که باید از کودکی فرهنگ نگهداری و حفظ سلامتی آن را به فرزندان خود بیاموزیم تا بتوانند در دراز مدت نیز آن را به درستی حفظ، استفاده و نگهداری کنند.

منبع مورد استفاده: healthline

سوالات متداول درباره بهداشت دهان و دندان