کشیدن دندان عقل چقدر ضرورت دارد؟

دندان عقل آخرین دندانی است که به وجود می‌آید و قطعا هیچگونه ارتباطی با کامل شدن عقل انسان ندارد. در واقع دندان عقل آخرین و سومین مجموعه از دندان‌های مولار(همان دندان‌های آسیاب) است.

نکشیدن دندان عقل عوارض دارد؛ مخصوصا اگر دارای پوسیدگی باشد یا به دلیل عدم دسترسی مسواک، باکتری و مواد غذایی در آن تجمیع پیدا کرده و باعث عفونت شوند. در ادامه با انواع دندان عقل به همراه مراقبت های ویژه بعد از جراحی و تاثیر کشیدن دندان عقل بر صورت صحبت می‌کنیم.

دندان عقل کجاست؟

دندان‌های عقل شامل چهار عدد است که جایگاه و موقعیت آن‌ها در انتهای فک و پشت دندان‌های آسیاب است که در فک بالا و پایین اغلب بین ۱۷ تا ۲۵ سالگی رشد میکند.

البته ممکن است دیرتر یا زودتر نیز دندان‌های عقل شما رشد کند اما اغلب افراد بین بازه زمانی قید شده  دندان‌های عقل‌شان رشد میکند. البته ممکن است دندان عقل شما کامل رشد نکرده باشد و قابل دیدن برای شما نباشد اما نمیتوان گفت دندان عقل شما رشد نکرده است.

دندان عقل دارای انواع مختلفی است که هر یک باید به صورت جداگانه شرح داده شود. در اکثر مواقع پیشنهاد پزشک جراحی و کشیدن دندان عقل است که ین مبحث نیز دارای مزایا و معایب خاص خود است.

بسیاری از مواقع دندان‌های عقل نمیتوانند به صورت کامل و صحیح رشد کنند و به دندان‌های دیگر فشار وارد میکنند و آنها را  تحت تاثیر قرار میدهند.

گاهی به دلیل نداشتن فضای کافی دندان عقل دچار کج شدگی، انحراف، فشار به دیگر دندان‌ها یا عدم خروج  از بافت لثه بیمار میشود که اغلب پزشکان توصیه به خارج کردن آن دارند.

انواع دندان عقل

همانطور که بالاتر بیان کردیم هر انسانی ۴ عدد دندان عقل دارد که ۲ دندان عقل در فک بالا و ۲ دندان عقل در فک پایین وجود دارد که البته میزان رشد آن در افراد مختلف متفاوت است.

بسیاری از کارشناسان بیان کردند که این دندان نقشی در جویدن غذا ندارد. این دندان پس از هزاران سال پس از به وجود آمدن انسان و کوچک شدن فک باعث شده است که جایی برای  رشد خود نداشته باشد. اما به هر صورت به ۳ مدل مختلف ممکن است شاهد رشد دندان عقل باشید: دندان عقل کامل و سالم، دندان عقل نهفته و دندان عقل نیمه نهفته.

• دندان عقل سالم و کامل

دندان عقل سالم و کامل هنگامی که رشد میکند هیچ محدودیتی برای فضای رشد ندارد و به صورت کاملا طبیعی و کامل در می‌آید. با وجود این نوع دندان عقل قطعا هیچ مشکلی برای بیمار به وجود نخواهد آمد اما به دلیل قرار گرفتن آن در انتهای فک بهتر است دقت بسیار بالاتری برای رعایت بهداشت آن داشته باشید.

• دندان عقل نهفته

دندان عقل نهفته دندانی است که زمان طلایی رشد آن گذشته و بنا به دلایل مختلفی نتوانسته کاملا از لثه سر درآورده و همتراز با دیگر دندان‌ها قرار بگیرد.

ممکن است در دراز مدت باعث ایجاد مشکلاتی برای بیماران بشود و بیمار کاملا از این مورد بی اطلاع باشد.

دلیل آنکه اصرار به بررسی این دندان داریم این است که دندان عقل نهفته دارای یک کیشه رویشی است که در دراز مدت میتواند تبدیل به کیست یا تومور شود.

به همین علت باید بین ۲۵ تا ۳۰ سالگی کاملا خارج شود. این نوع دندان عقل گاهی در بافت نرم یا بافت سخت گیر میکند که دلیل آن میتواند مواردی  چون: دلیل‌های ارثی و ژنتیکی، بیماری‌هایی که در دوران کودکی برای بیمار پیش آمده است مانند کم خونی یا راشیتیسم، عدم هماهنگ بودن رشد استخوان فک با اندازه دیگر دندان‌ها و … باشد.

• دندان عقل نیمه نهفته

ممکن است به دلایلی که در بخش قبل بیان کردیم دندان عقل نتواند به صورت کامل رشد کند و فقط یک بخش از تاج آن بتواند سر از لثه بیرون آورد در این صورت به آن دندان عقل نیمه نهفته میگویند.

در صورتی که دچار دندان عقل نیمه نهفته شوید گیر غذایی بین دندان و لثه شما پیش می‌آید که به مروز تبدیل به سلولیت و آبسه میشود. این نوع دندان عقل میتواند دندان‌های دیگر را تحت فشار قرار دهد و در نتیجه به مرور دندان‌های کناری خود را خراب کند.

طبیعی است که هنگام رویش دندان کمی درد احساس کنید و یا دچار سر گیجه شوید. گاهی دندان عقل باعث پر کردن فضای فک میشود گاهی باعث اریب شدن و کج شدن دندان‌های مجاور خود میشود و به استخوان فک فشار زیادی وارد میکند.

تاثیر کشیدن دندان عقل بر صورت

تغییر فرم صورت، از مهم‌ترین دغدغه افرادی است که می‌خواهند دندان خود را بکشند. در این مورد باید بدانید که کشیدن هر دندانی نمی‌تواند در فرم صورت شما تغییر ایجاد کند. برای مثال دندان‌های جلویی اگر کشیده شوند تغییر مشهودی در چهره و فرم صورت ایجاد می‌کنند. اما دندان‌های عقل به دلیل محل قرارگیری خود، در صورت کشیدن آنچنان تغییری در فرم صورت ایجاد نمی‌کنند.

برای جلوگیری از تغییر صورت بعد از کشیدن دندان می‌توانید با مشورت با ارتودنتیست از گزینه‌هایی چون کاشت ایمپلنت، بریج دندانی و یا پیوند استخوان استفاده کنید.

البته توجه داشته باشید که این گزینه‌های درمانی، به ندرت بعد از کشیدن دندان عقل به کار می‌روند. کشیدن دندان عقل می‌تواند تأثیراتی روی صورت داشته باشد. تاثیر کشیدن دندان عقل بر صورت ممکن است به شکل‌های زیر باشد:

• کاهش فشار در منطقه‌ی فک: دندان عقل، به خاطر محدودیت فضای موجود در دهان و اندام فکی کوچک کسی، ممکن است به نظم بقیهٔ دندان‌ها تأثیر منفی داشته باشد و فشاری روی دندان‌های دیگر وارد کند. این فشار می‌تواند باعث جابه‌جایی دندان‌های جلو و میانی شده و در نتیجه به تغییر در قوس دندانی و شکل صورت ختم شود.
• التهاب لثه و عفونت: دندان عقل می‌تواند به‌صورت نهفته در لثه رشد کند یا به دلیل فضای کم در دهان رشد آن کامل نشود. این شرایط می‌توانند منجر به التهاب لثه و عفونت شوند. التهاب لثه می‌تواند باعث تورم و قرمزی در ناحیه دور دندان‌های عقل شود و به صورت کلی شکل صورت را تغییر دهد.
• عارضه‌های دردناک: کشیدن دندان عقل ممکن است عارضه‌های دردناکی مانند ورم، تورم و حساسیت در ناحیه پیرامونی دندان عقل بوجود آید. این عارضه‌ها به طور موقت صورت را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

در هر صورت، تأثیرات کشیدن دندان عقل بر صورت با توجه به موارد شخصی و تشخیص پزشک ممکن است متفاوت باشد. بهترین راهنمایی دربارهٔ تأثیر کشیدن دندان عقل بر صورت، مشاوره با یک دندانپزشک حاذق است که با توجه به وضعیت شما را راهنمایی کند.

آیا کشیدن دندان عقل الزامی است؟

برای اغلب افراد کشیدن دندان عقل الزامی است زیرا دندان عقل نمیتواند به صورت کامل رشد کند. دلیل آن هم این است که معمولا فضای کافی برای رشد و قرار گرفتن همه دندان‌ها در فک وجود ندارد و دندان‌های دیگر تحت فشار و آسیب دندان عقل قرار میگیرند.

دندان‌های عقلی که به صورت سالم و کامل رویش میکند هم به دلیل آنکه تا حد کمی در زاویه مستقیم قرار میگیرد بر دندان‌های مجاور خود تاثیر میگذارد.

هنگامی که دندان عقل رشد میکند اغلب در زیر لثه نهفته شده و یا کمی از آن از لثه خارج میشود و به همین علت زمان کشیدن آن از اهمیت بالایی برخوردار است. البته افرادی هستند که هرگز با دندان عقل‌هایشان درگیر نمیشوند و باعث ایجاد هیچ مشکلی نمیشود.

دلیل آنکه کشیدن دندان عقل را مخصوصا به صورت نهفته الزامی میدانند به این علت است که دندان کاملا در زیر لثه رشد کرده است اما نمیتواند از لثه سر بیرون آورد و باعث ایجاد کیست یا تومور شده و در نهایت ریشه دندان‌های مجاور را خراب میکند.

البته دندان‌های نیمه نهفته نیز به دلیل آنکه کاملا از لثه بیرون نیامده‌اند در رعایت بهداشت دهان و دندان باعث ایجاد مشکل میشوند و سپس باعث بروز بیماری‌های مختلفی میشوند که یکی از آنها خوردگی دندان است.

در صورتی که فک شما فضای کافی برای رویش و بیرون آمدن کامل دندان را ندارد خطر آسیب به دندان‌های کناری بالا میرود به صورتی که باعث پوسیدگی ریشه آن میشود و کشیدن دندان عقل الزامی است.

دوره بهبودی و نقاهت بعد از کشیدن دندان عقل

دوره نقاهت و بهبودی بعد از کشیدن دندان عقل در بیشتر مراجعان بیشتر از ۲ هفته طول می‌کشد. دندان عقل در انتهایی‌ترین بخش دهان وجود دارد و همین باعث می‌شود تا روند بهبودی آن کندتر باشد. حتی برخی از افراد بعد از کشیدن دندان عقل نیاز به بخیه دارند. در این دسته از افراد جراح بعد از یک هفته از کشیدن دندان و بخیه زدن، بخیه‌ها را می‌کشد.

بعد از جراحی دندان عقل علائمی چون درد، تورم و کبودی را تجربه خواهید کرد. بروز این علائم کاملا عادی بوده و به تدریج از بین می‌روند. نکته قابل توجه در این مساله، عدم بهبود و پیشرفت علائم پس از جراحی دندان عقل است.

دوره بهبودی بعد از کشیدن دندان عقل را می‌توان به مراحل زیر تقسیم کرد:

توجه کنید که زمان بهبودی کامل ممکن است در برخی افراد طولانی‌تر باشد. برای مثال ممکن است فردی بعد از گذشت دو هفته هیچ علامتی نداشته باشد، اما فرد دیگری تا ۳ هفته همچنان علائم کبودی و تورم را داشته باشد. این زمان به عواملی چون سن بیمار، نوع دندان عقل، مهارت جراح در کشیدن دندان و وجود بیماری‌های زمینه‌ای در بیمار بستگی دارد.

علاوه بر این رعایت دقیق مراقبت‌های بعد از کشیدن دندان، در تسریع روند بهبودی نقش مهمی دارد. بنابراین اگر می‌خواهید بعد از کشیدن دندا عقل اذیت نشوید و علائم‌تان خیلی زود بهبود یابند، نکات مراقبتی بعد از کشیدن دندان عقل را به دقت رعایت کنید.

تمامی خدمات دندانپزشکی توسط متخصصین هر بخش در کلینیک دکتر نصیری انجام می شود. در این ویدئو می توانید مراحل کار دندانپزشکی دیجیتال را مشاهده فرمایید.

عوارض نکشیدن دندان عقل

نکشیدن دندان عقل عوارضی به همراه دارد. در صورتی که این دندان را نکشید، باکتری‌ها و بقایای مواد غذایی درون آن تجمع کرده و منجر به عفونت می‌شوند. عفونت این دندان می‌تواند در نهایت منجر به عفونت استخوان شده و زندگی فرد را به خطر بیاندازد. در زیر برخی از عوارض نکشیدن دندان عقل را بیان می‌کنیم:

هزینه جراحی و کشیدن دندان عقل

برای دانستن هزینه جراحی و کشیدن دندان عقل باید فاکتورهای مختلفی را مدنظر قرار دهید. جراح پس از بررسی و معاینه اولیه، نوع دندان عقل شما را تشخیص می‌دهد. فاکتورهای زیر در هزینه جراحی و کشیدن دندان عقل موثر هستند:

• تجربه و تخصص دندانپزشک
• نوع دندان عقل
• پوسیدگی یا شکستگی دندان عقل
• کوچک بودن فک
• نیاز به درمان‌های جانبی
• محل دندان عقل

با توجه به این فاکتورها، جراحی و کشیدن دندان عقل نیمه نهفته بین ۸۰۰ تا یک میلیون و دویست هزار تومان هزینه دارد.

چه زمانی نیاز به جراحی داریم؟

همانطور که بالاتر بیان کردیم اغلب زمانی که شما درد بسیار شدیدی را در ناحیه دندان عقل حس کردید یا از ناحیه لثه دچار التهاب شدید باید به متخصص دندانپزشکی مراجعه کنید تابررسی‌های لازم انجام شده  زمان جراحی برای شما قرار دهند. اغلب طلایی ترین زمان جراحی دندان عقل زمانی است که هنوز آسیبی از جانب دندان عقل شما به دندان‌های مجاور نرسیده باشد.

چگونگی کشیدن و یا جراحی دندان عقل

حال میخواهیم بپردازیم به چگونگی کشیدن دندان و جراحی که ابتدا با توجه به شیوه خارج کردن دندان عقل و راحتی بیمار یکی از سه روش زیر برای بی حسی یا بیهوشی استفاده میشود:

بی حسی موضعی

این نوع بی حسی به این صورت است که جراح با تزریق کردن یک یا چند آمپول بی حسی در نزدیکی ناحیه دندان عقل عملیات بی حسی دندان را انجام داده و سپس آغاز به خارج کردن دندان عقل میکند.

در این روش شما کاملا هوشیار و بیدار هستید و اصلا احساس درد نخواهید داشت این در حالی است که احساس فشار و حرکت بر روی لثه یا دندان خود را ممکن است حس کنید.

بیهوشی آرام بخش

در این روش دندانپزشک از طریق خط داخل وریدی در بازوی بیمار بی حسی را تزریق می‌کند که در این روش شما کمی آگاهی و هوشیاری دارید اما محدود اتفاقاتی را به خاطر خواهید آورد.برای بی حس کردن لثه نیز از بی حسی موضعی استفاده میکنند.

بیهوشی عمومی

ممکن است در برخی شرایط کاملا خاص از بیهوشی عمومی استفاده شود که در این صورت از طریق بینی باید استنشاق کنید که پس از آن کاملا آگاهی خود را از دست میدهید ولی تمام مدت تحت نظر پزشک فشار، تنفس، دمای بدن و … چک میشود. به هیچ عنوان درد احساس نخواهید کرد و هیچ چیز هم از آن زمان به ذهن شما نخواهد رسید.

پس از بی حسی یا بیهوشی باید دندانپزشک یک برش در لثه شما ایجاد کند تا دندان عقل و استخوان کاملا در بعد دید پزشک قرار گیرد سپس استخوانی که باعث مسدود شدن دسترسی به ریشه دندان میشود را از بین میبرد یا گاهی دندان را به بخش‌ای کوچکتری تقسیم میکند.

سپس دندان را خارج کرده و محل دندان را از هرگونه مواد باقی مانده از استخوان و دندان تمیز خواهد کرد.

گاهی زخم بسته شده را تقویت میکنند تا سرعت بهبودی افزایش یابد و برای کنترل کردن میزان خونریزی بخشی از جراحی را پانسمان میکنند.

مزایای کشیدن دندان عقل

اغلب زمانی که دندان عقل در حال کج شدن باشد و آسیبی به لثه  دیگر دندان‌های مجاور میرساند دندانپزشک توصیه میکند دندان عقل را بکشند. گاهی نیز دندان عقل موجب عفونت، التهاب و پوسیدگی دندانی میشود. البته ابتدا باید یک عکس تهیه کنید تا دندان پزشک تشخیص صحیح را بدهد سپس اقدام به انجام هرکار دیگری کند.  کشیدن دندان عقل دارای مزایایی است که عبارتند از:

• کاهش ریسک فشردگی دندان و جلوگیری از پوسیدگی دندان: اغلب بیش از ۴۴ درصد دندان‌های عقل زاویه‌دار رشد میکنند و همین باعث ایجاد فشار به دندان‌های مجاور آن میشود. در صورتی که زاویه دار رشد کند باعث میشود به سمت دیگر ریشه‌های دندانی رشد کند و باعث گیر انداختن باکتری‌ها و دیگر مواد غذایی شود که در نهایت منجر به ایجاد پلاک بین دندانها میشود که پوسیدگی شدید را به همراه دارد.
• آسان شدن مراقبت‌های بهداشتی روزانه: دندان عقل در انتهای همه دندان‌ها قرار میگیرد و در این صورت مسواک و نخ دندان کشیدن برای این دندان به سختی انجام میشود. در صورتی که نخ دندان نکشید و مسواک نزنید باعث ایجاد باکتری و عفونت در این دندان‌ها میشود که در نهایت موجب ایجاد پوسیدگی، حفره، عفونت لثه و تنفس بد بو میشود.
• کاهش هزینه‌ها در دراز مدت: با نگهداشتن دندان عقل ریسک‌های بزرگی برای فرد پیش می‌آید. وجود دندان عقل به مرور موجب پوسیده شدن دندان‌های مجاور و خود مآن میشود و البته فشار زیادی به دندان‌های دیگر وارد میکند. به همین علت است که میگوبند اگر ابتدا دندان‌های عقل خود را بکشید دیگر در دراز مدت نیاز به معاینات مجدد و زمان بندی شده نخواهید داشت.
• جلوگیری از نا منظمی دندان‌های مجاور: هنگامی که دندان عقل رشد میکند قطعا به دندان‌های دیگر فشار زیادی وارد میشود مخصوصا اگر فک بیمار کوچک باشد و در راستای این مشکل دندان‌های مجاور تحت فشار دندان عقل کج شده و یا روی یکدیگر قرار میگیرند. در این صورت زیبایی دندان خود را از دست میدهید و بهتر ست با کشیدن دندان عقل از شر این دردسرها خلاص شوید.
• جلوگیری از آسیب به نزدیک دندان به آن: در صورتی که دندان عقل را نکشید به دندان کناری خود آسیب بسیار جدی وارد میکند. که این فشار منجر به ایجاد حفره‌هایی در دندان میشود که ساییدگی و زوال استخوان فک را در پی دارد.

• جلوگیری از آسیب به نزدیک دندان به آن: در صورتی که دندان عقل را نکشید به دندان کناری خود آسیب بسیار جدی وارد میکند. که این فشار منجر به ایجاد حفره‌هایی در دندان میشود که ساییدگی و زوال استخوان فک را در پی دارد.
• جلوگیری از ایجاد کیست یا تومور: دندان عقلی که تحت فشار قرار گیرد میتواند منجر به ایجاد تومور یا کیست‌های کوچک در استخوان فک بیمار شود که در نهایت منجر به درد در مفاصل میشود.
• جلوگیری از ایجاد عفونت و التهاب: دندان‌هایی که تحت فشار قرار میگرند میتوانند باعث ایجاد التهاب در لثه شوند. متاسفانه هنگامی که التهاب آغاز شود فروکش کردن آن کمی دشوار است. دندان‌ها هنگامی که تحت فشار قرار میگرند فاصله بین دندان و لثه یک محیط مناسب برای رشد باکتری میشود که در نهایت منجر به ایجاد عفونت میشود.

معایب کشیدن دندان عقل

کشیدن دندان عقل دارای مزایای بسیار زیادی است اما گاهی ممکن است عوارضی را به دنبال داشته باشد که عبارت است از:

• ایجاد عفونت در محل زخم جراحی
• ایجاد دردی شدید به مدت چند روز
• احتمال آسیب رسیدن به استخوان فک در هنگام جراحی و کشیدن دندان
• گاهی ممکن است در صورت نهفتگی دندان و کوچک بودن فک به دندان‌های مجاور آسیب برساند.

برای مطالعه بیشتر درباره مزایا و معایب کشیدن دندان عقل این مقاله لاتین از سایت medium را بخوانید.

کشیدن دندان عقل بالا راحت تره یا پایین

یکی از سوالات متداول افرادی که برای کشیدن دندان عقل خود به دندانپزشکی مراجعه می‌کنند این است که کشیدن دندان عقل بالا راحت تره یا پایین؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که کشیدن دندان عقل در فک بالا به مراتب راحت‌تر از دندان عقل فک پایین است. استخوان فک بالا نسبت به استخوان فک پایین، به عبارتی نرم و انعطاف‌پذیرتر است. به همین دلیل کشیدن دندان عقل در فک بالا، راحت‌تر از فک پایین است.

مراقبت‌های بعد از کشیدن دندان عقل

بعد از کشیدن دندان عقل، باید یک سری مراقبت‌ها را برای بهبودی هر چه سریعتر انجام دهید. این مراقبت‌ها عبارتند از:

• گاز استریل را تا دو ساعت به همان شکل و بدون جابه‌جایی نگه دارید.
• بعد از گذشت دو ساعت گاز استریل را برداشته و بستنی میل کنید.
• از بیرون ریختن آب دهان خود به شدت خودداری کنید. این کار موجب جلوگیری از بندآمدن خونریزی می‌شود.
• اگر دندانپزشک آنتی‌بیوتیک و مسکن برایتان تجویز کرده، آن‌ها دقیقا سر ساعت میل کنید.
• حداقل تا سه روز استراحت کرده و از فعالیت‌های سنگین خودداری کنید.
• سعی کنید سرتان را خم نکنید.
• اگر درد دندان‌ شما بیشتر از یک هفته طول کشید، حتما به دندانپزشکی مراجعه کنید.
• شب اول بعد از کشیدن دندان عقل، مسواک نزنید. در شب‌های دیگر برای حفظ بهداشت دهان و دندان محلول آب و نمک غرغره کنید. این کار را به آرامی و با کمترین فشار انجام دهید. همچنین می‌توانید از شب دوم به بعد مسواک بزنید. البته حواستان باشد که شانه مسواک به محل جراحی نرسد.
• از برخورد زبان با محل جراحی خودداری کنید.
• بهداشت دهان و دندان خود را به خوبی رعایت کنید، در غیر این صورت منجر به عفونت محل زخم می‌شود.
• از نوشیدن مایعات با نی خودداری کنید.
• تا چند روز بعد از جراحی از خوردن و نوشیدن غذاها و مایعات گرم خودداری کنید.
• تا ۴۸ ساعت بعد از کشیدن دندان عقل، از کمپرس یخ استفاده کنید. کمپرس یخ را روی فک خود نگه دارید تا تورم و التهاب محل جراحی کمتر شود.

سوالات متداول درباره انواع دندان عقل