کورتاژ لثه چیست و چگونه انجام می‌شود؟

کورتاژ لثه چیست و چگونه انجام می‌شود؟ بیماری‌های مخصوص لثه اگر سریع تشخیص داده شود، به‌راحتی می‌توانند درمان و پیشگیری شوند اما اگر آن‌ها را به حال خود رها کنیم، می‌تواند موجب مسائل جدی برای سلامتی بدن شود. بیماریهای لثه اگر سریع بهبود نیابند، افزون ‌بر درد، التهاب، خونریزی لثه و بوی بد دهان، می‌تواند موجب آسیب غیرقابل‌بازگشت به استخوان و از دست دادن دندان شود.

کلمه کورتاژ در علم پریو (علم مختص لثه و بافت‌های نگه‌دارنده‌ی پیرامون دندان‌ها ) به معنی تراش دیواره لثه‌ای دندانی که دچار تحلیل بافت‌های حامی مانند استخوان و …. از بین رفتن الیاف نگه‌دارنده شده ، به هدف جدا کردن بافت نرم بیمار ، است. این درمان با جرم‌گیری دندان کاملاً فرق دارد است. باید توجه داشت که در جرم‌گیری رسوبات سطح ریشه برداشته خواهند شد.

کورتاژ لثه چیست

بیماری‌های مختص لثه یا پریودنتال است که لثه و بافت‌های اطراف دندان را مورد ابتلا قرار می‌دهند، به همین خاطر بهتر است در آغاز به ساختار لثه و بافت‌های نگه‌دارنده دندان که به آن پریودنشیوم میگویند، به شکل خلاصه بپردازیم.

در دانش پریودونتولوژی، کورتاژ لثه به معنای برداشتن و پاک کردن و تراشیدن دیواره لثه پاکت پریودونتال است. این کار برای جدا کردن بافت نرم دیواره لثه است که دارای عفونت و میکروب است.

در اصل در کورتاژ لثه ، بافت گرانولشین یا بافت مخصوص جوانه‌ای پاکت پریودونتال از بین می‌رود، پاکت پریودونتال در اصل از بین رفتن قطعات اتصال لثه‌ای دیواره دندان است و در جای قطع این الیاف (pdl) میکروب‌های فضای دهان که برای لثه آسیب‌رسان است، نفوذ خواهد کرد.

بافت گرانولسین اغلب فرمن است و دارای بافت بیشتر شده فیبرو بلستیک و عروق ریز متنوع (خونچکان) و آماسی مزمن است که احتمال دارد حاوی قطعه‌های کلکولوس یا کلنی های میکروبی است که اگر توده یا کلنی میکروبی موجود باشد موجب می‌شود ظاهر پاتولوژیک بافت ثابت باشد و جلوی درست شدن و ترمیم بافت لثه سالم گرفته شود. در اصل این بافت جوانه‌ای (گرانولشین) التهابی و متورم به‌وسیله سلول‌های اپیتلیوم پوشانده خواهند شد و رشته‌های بزرگی از آن به درون این فضا آماسی کشانده می‌شوند. وجود این اپی تلیوم به‌عنوان سدی از چسبیدن فیبرهای (رشته‌های) تازه در ناحیه جلوگیری می‌کند.

انواع مختلف کورتاژ لثه

کورتاژ لثه می‌تواند به دو صورت لثه‌ای و زیرلثه‌ای باشد. کورتاژ لثه‌ای عبارت است از، از بین بردن بافت نرم ملتهب و دارای تورم دیواره پیرامون پاکت پریودونتال است، کورتاژ زیرلثه‌ای در بخش‌هایی در مجاورت ریشه و اتصالات لثه‌ای مجاور ریشه انجام می‌گیرد (epithelial attachment) و متصل شدن بافت همبند بر لبه استخوان را جدا خواهد نمود.

هنگامی‌که جرم‌گیری و صاف نمودن سطح ریشه انجام می‌شود، درجاتی از کورتاژ به شکل ناخواسته انجام خواهد شد، که به آن کورتاژ غیرعمدی میگویند (inadvertent)

دلیل کورتاژ که به‌صورت مجزا از عمل جرم‌گیری است، پایین آوردن عمق پاکت طریق بالا بردن انقباض لثه‌ای (gingival shrinkage) است که چسبندگی تازه بافت همبند را هم ایجاد می‌کند. در برخی مواقع کورتاژ هر دو کار انقباض لثه‌ای و چسبندگی دوباره بافت همبند را باعث می‌شود.

روند درمان کورتاژ لثه‌ای

کورتاژ لثه باعث از بین رفتن بافت التهابى مزمن دیواره کناری درونی لثه غیر نرمال فرد شده است. همان‌طور که گفته شد به این بافت التهابى، بافت جوانه‌ای (granulation tissue) میگویند که مضاف بر قطعات معمول خود شامل اجزای مجزای جرم دندانى یا جمعی از عوامل میکروبى هستند و عامل ثابت ماندن صورت بیمارى بافت و جلوگیری کردن از ترمیم می‌شود.

زمانی که ریشه به‌وسیله کورت کاملاً یکدست می‌شود منبع مهم باکتری‌ها از بین می‌رود و تغییرات مشکل‌زای دیواره درونی لثه بدون احتیاج به از بین بردن بافت جوانه‌ای اماسی رفع می‌شود، بافت جوانه‌ای موجود به‌تدریج جذب‌شده و باکتری‌های موجود در درون لثه که از نظر تعداد دیگر بیشتر نمی‌شوند به‌وسیله مکانیزم دفاعى بدن از بین خواهند رفت.

بازسازى لثه پس از کورتاژ اغلب بین ۲ تا ۷ روز زمان نیاز دارد و بعد از ٢ هفته انجام اصول درست و کامل بهداشت دهان به‌وسیله بیمار رنگ، قوام، نماى سطحى و شکل طبیعى لثه برمی‌گردد و لبه لثه‌ای به‌درستی با دندان منطبق خواهد شد.

اجزای پریودنشیوم یا بافت‌های اطراف دندان

به‌صورت کلی دندان‌ها از طریق بافت‌ها و ساختارهایی نگهداری و حمایت می‌شوند که به آن‌ها پریودنشیوم گفته می‌شود. در صورت تخریب هر یک از این اعضا، احتیاج به جراحی کورتاژ لثه خواهید داشت.

۱- لثه

۲- استخوان آرواره

۳- الیاف پیرامون ریشه دندان

ساختار نرمال لثه

لثه به آن قسمتی از پریودنشیوم میگویند که دور تا دور دندان قرارگرفته و از یک سو به دندان‌ها و از سوی دیگر به مخاط دهان منتهی می‌شود. لثه فقط قسمتی از پریودنشیوم است که در دهان می‌توان دید. بیماری‌های پریودنتال و جراحی کورتاژ معمولاً از قسمت لثه آغاز می‌شوند و در اصطلاح معمول بیماری‌های پریودنتال به بیماری‌های لثه میگویند.

ساختار استخوان آرواره

قسمتی از پریودنشیوم که در اطراف دندان‌ها قرارگرفته و در خود قرارداده است همین استخوان آرواره است. زمانی که دندان را می‌کشند در اصل آن را از حفره‌ی آرواره بیرون می‌آورند.  زمانی که بیماری لثه بیشتر شود استخوان آرواره هم درگیر بیماری خواهد شد و به‌آرامی تخریب می‌شود.

الیاف اطراف ریشه دندان

لیگامان پریودنتال: همان‌طور که در مباحث پیش اشاره شد دندان‌ها بر حفره‌ی استخوانی که آرواره نام دارد بر بالشتک نرمی که از بافت همبندی شکل گرفته است تکیه زده‌اند. در اصل دندان‌ها در زمان جویدن لقمه که تحت فشار قرارگرفته‌اند روی این بالشتک گوشتی حرکتی کوچک دارند و اگر این غشای جزئی نبود دندان‌ها به استخوان لثه می‌چسبید و قابلیت خروج آن‌ها وجود نداشت.

دندان‌هایی که می‌توان به‌اصطلاح گفت به فک جوش خورده‌اند با جراحی لثه از بین نمی‌روند، دندان‌هایی هستند که به علت از بین رفتن این غشاهای نرم به شکل مستقیم به استخوان چسبیده و به همین خاطر بیرون آوردن آن‌ها بسیار سخت است.

آیا کورتاژ لثه درد دارد؟

به دلیل شیوه کورتاژ لثه، طیف گسترده‌ای از مسائل ممکن است رخ دهد. بیشتر کورتاژهای لثه تقریباً ۲ ساعت طول می‌کشد. در برخی موارد، بیمار به‌صورت کامل بی‌هوش است و در مواقع دیگر، جراحی تنها شامل به کار بردن از بی‌حسی موضعی برای بی‌حس نمودن لثه است. تزریق داروی بی‌حسی می‌تواند در آغاز مقداری ناراحت‌کننده و دردناک باشد.

اما به‌صورت کامل موجب بی‌حس شدن بافت لثه خواهد شد و در هر دو صورت، در زمان جراحی لثه، بیمار دردی را احساس نخواهد کرد.

فواید کورتاژ لثه

از فایده‌های کورتاژ لثه این است که مدت زمان موردنیاز برای انجام جراحی بسیار پایین است و دیگر احتیاجی به‌ صرف ساعات و مدت زمان زیاد برای انجام عمل‌های مشکل و دشوار بر روی دهان نخواهد بود. به یاری این روش افزون بر آن که در وقت صرفه‌جویی خواهد شد، کیفیت کار هم بیشتر خواهد شد و بیمار هم دچار اضطراب و خستگی در زمان انجام عمل نخواهد شد.

فایده دیگر این مدل جراحی درد و خونریزی بسیار پایینی است که متوجه بیمار خواهد شد. ممکن است یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین دلایل افزایش محبوبیت این شیوه همین باشد که خونریزی در این شیوه به پایین‌ترین حد ممکن خود رسیده است. خونریزی پایین به معنا این است که ریسک بروز بیماری‌ها و عفونت‌ها به‌شدت کم می‌شود و دهان از سلامت و ایمنی بالاتری برخوردار است.

هزینه عمل کورتاژ لثه چگونه است؟

کورتاژ لثه اگر به‌منظور صرفاً درمانی باشد احتمال دارد تحت پوشش بیمه قرار گیرد. بنابراین قبل از انجام عمل حتماً با شرکت بیمه یا بیمه‌گر خودتان مشاوره کنید و از این مسئله اطلاعات به دست اورید.

با دندان‌پزشک خود هم سخن بگویید و ببیند آیا او با بیمه مخصوصی طرف قرارداد است یا نه. هزینه کورتاژ اغلب در محل و بر اساس وضعیت مطب و شدت و میزان  بیماری افراد مشخص می‌شود.

پیشگیری از بیماری‌های لثه

در این بخش به چند مسئله برای کمک به پیشگیری و جلوگیری از بیماری‌های لثه اشاره خواهیم کرد:

• حداقل روزی دو بار یا پس از هر وعده غذایی، دندان‌های خود را مسواک بزنید، نخ دندان بکشید یا دهان خود را با آب بشویید.
• بر اساس دستورات دندان‌پزشکان کار کنید و شکل مرتب به دندان‌پزشک مراجعه کنید.
• از مصرف غذاها و نوشیدنی‌های دارای مواد قندی پرهیز کنید، مگر اینکه آن‌ها به همراهی غذا مصرف کنید.
• اگر نمی‌توانید پس از خوردن هر وعده غذایی مسواک بزنید، از آدامس‌های فاقد قند استفاده کنید یا دهان خود را به‌وسیله آب بشویید.
• با دیدن نخستین نشانه‌های بیماری لثه، به دندان‌پزشک متخصص مراجعه کنید.
• از غذاهای ترد و سالم مثل سیب و هویج به‌عنوان میان وعده استفاده کنید.
• تکنیک‌های درست بهداشت دهان و دندان را از دندان‌پزشک متخصص خود یاد بگیرید.

جمع بندی کورتاژ لثه

در صورت عدم درمان مسائل و بیماری‌های لثه، احتمال دارد در آینده به مدل‌های مختلف مسائل سلامتی مثل بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت مبتلا شوید. مادرهایی که از این بیماری رنج می‌کشند احتمال دارد فرزندی به دنیا بیاورند که وزنش پایین است حتی احتمال دارد زایمان زودرس را به هم تجربه نمایند.

بیماری لثه همین‌طور می‌تواند به یک شرایط بهداشتی جدی مبدل شوند که روی دندان‌ها ، لثه‌ها و استخوان‌ها اثر دارند و موجب عفونت و مرگ استخوان و بافت پیرامون آن می‌شود. این شرایط احتمال دارد احتیاج به کورتاژ لثه به شکل وسیع برای ترمیم و درمان بیماری داشته باشد.

منبع معتبر