آبسه دندان، علل، علائم و درمان آن

آبسه دندان چگونه اتفاق می‌افتد؟ علائم این بیماری چیست؟ چطور این بیماری را درمان کنیم؟ این‌ها سؤالاتی است که ممکن است ذهن بسیاری از شما را به خود مشغول کرده باشد. در ادامه این مقاله به سؤالات شما پاسخ‌خواهیم داد.

آبسه دندآن‌یک بیماری دردناک است که احتیاج به مراقبت و رسیدگی دارد تا در همان مراحل نخستین، دندان‌درد شما بهبود یابد و از وارد شدن عفونت و مشکلات به خون جلوگیری شود. دندان‌پزشکان پیشنهاد می‌کنند برای تشخیص به‌موقع پوسیدگی دندان، جلوگیری و درمان عفونت لثه هر شش ماه یک‌دفعه برای عکس و جرم‌گیری به کلینیک دندان‌پزشکی مراجعه نمایید.

آبسه دندان چیست؟

آبسه دندان حفره یا سوراخی پر از چرک است که به خاطر عفونت باکتریایی به وجود می‌آید. احتمال دارد به علت‌های متفاوت در پیرامون دندان ایجاد شود. آن‌ها اغلب به خاطر یک عفونت موضعی و جمع شدن چرک به وجود می‌آیند که اگر در زمان خود درمان شوند مسئله‌ای به وجود نخواهند آورند.

ولی اگر درمانشان به‌موقع انجام نشود عوارض جبران‌ناپذیری مثل عفونت استخوان، از بین رفتن دندان و حتی عفونت‌های خونی و مغزی به وجود می‌آورند.

اگر پلاک به‌وسیله مسواک زدن و نخ دندان منظم و مناسب از بین نرود، باکتری‌ها احتمال دارد درون بافت نرم دندان یا لثه جمع شوند و در آخر باعث آبسه شود.

انواع مختلف آبسه دندان

آبسه دندان به چند گروه کلی طبقه‌بندی می‌شود:

·         آبسه پریودنتال (Periodontal Abscess)

آبسه پریودنتال که همین‌طور تحت عنوان آبسه جانبی یا آبسه پاریتال هم معروف است بر استخوان پیرامون دندان شما اثر می‌گذارد. این ضایعه، یک موقعیت دندانی شایع و دردناک است که به خاطر تجمع باکتری یا گیر افتادن یک جسم بیرونی در کیسه‌های پریودنتال به وجود می‌آید.

این مسئله بیشتر بیماران دارای بیماری پریودنتال فعال را درگیر خود و احتیاج به اداره سریع و طولانی‌مدت خواهد داشت.

·         آبسه ژنژیوال (Gingival Abscess)

آبسه ژنژیوال یا لثه، یکی از مدل‌های آبسه دندان است که میان لثه و دندان به وجود می‌آید. این مسئله به خاطر عفونت باکتریایی که به دلیل پوسیدگی دندانی، مسواک زدن غلط، شکستگی دندان، گیرکردن غذا در میان لثه و یا هنگامی‌که خونریزی در خط لثه ایجاد می‌شود، به وجود می‌آید.

آسیب تروماتیک یا وارد شدن قدرت بیش‌ازحد تحمل روی دندان – به خاطر ارتودنسی – هم می‌تواند موجب بروز این مدل آبسه شود.

·         آبسه پری‌آپیکال (Periapical Abscess)

این آبسه در قسمت انتهایی ریشه دندان شما رخ می‌دهد. به‌گونه‌ای که برخی اوقات، چرک ناشی از عفونت دندان از نوک ریشه و به‌وسیله استخوان به درون لثه پخش می‌شود، به همین دلیل لثه‌ها در مجاورت ریشه دندان ورم می‌کنند. ورم ناشی از چرک، معمولاً دلیل درد شدید همیشگی است که در زمان جویدن بدتر می‌شود.

در این زمان، بسته به‌جای دندان، عفونت احتمال دارد به بافت‌های نرم رسیده باشد و موجب تورم در فک، کف دهان یا قسمت گونه‌ها شود. در آخر، بافت احتمال دارد باز شود و چرک را تخلیه کند.

لازم به ذکر است که عفونت‌هایی که برای اثرگذاری بر مسیر هوایی گسترش‌یافته‌اند می‌توانند جدی و حتی تهدیدکننده زندگی محسوب شوند؛ به همین خاطر در این مدل از آبسه دندان باکتری از پالپ (درونی‌ترین بخش دندان) رد می‌شود و می‌تواند تا ریشه دندان برود و آبسه پری اپیکال را به وجود آورد.

·         آبسه دندان عقل (Wisdom Tooth Abscess)

دندان‌های عقل، آخرین دسته از دندان‌های آسیاب عقب هستند که در بسیاری از مواقع نه‌تنها هیچ کارایی مؤثری ندارند بلکه موجب بروز مسائل سلامت دهان و دندان می‌شوند.

مسواک زدن و نخ دندان کشیدن این دندان‌ها به علت وضعیت آن‌ها در پشت دهان هم معمولاً سخت است. به همین خاطر، دندان‌های عقل، هم به خاطر نهفته بودنشان و هم سلامت پایین دهان، برخی اوقات می‌توانند باعث بروز عفونت شوند که با بدتر شدن این مسئله، احتمال دارد آبسه دندان رخ دهد.

اگر در زمان غذا خوردن احساس سختی و درد می‌کنید یا دهانتان بوی بدی می‌دهد، احتمال دارد آبسه دندان عقل داشته باشید. اگر چنین است، باید سریعاً نزد دندان‌پزشک بروید؛ زیرا اگر آبسه مخصوص دندان عقل را نادیده بگیرید، می‌تواند مشکل‌ساز باشد و موجب بروز عوارضی مانند دندان‌درد و تورم غدد در گردن و … شود.

·         آبسه دندان عصب‌کشی شده (Nervous tooth abscess)

پس از عصب‌کشی دندان احتمال دارد به خاطر نفوذ متریال باقیمانده از عصب به نوک ریشه دندان و درون بافت دندان و وجود داشتن ضایعه و عفونت در استخوان و لثه پیرامون دندان عصب‌کشی شده، تورم و آبسه را مشاهده کنید. در این موارد هم بهتر است فوراً به دندان‌پزشک متخصص خود مراجعه کنید.

علائم آبسه دندان

مهم‌ترین علامت آبسه دندان، درد است. این احتمال دارد یک درد تپنده باشد و معمولاً شدید است. این درد اغلب به‌صورت ناگهانی آغاز می‌شود و طی ساعات یا روزهای بعدی بیشتر می‌شود. در بعضی مواقع، درد احتمال دارد به گوش، استخوان فک و گردن هم برسد و علائم آن عبارت‌اند از:

• دندان‌درد زیاد، مداوم و ضربان دار که می‌تواند به استخوان فک، گردن یا گوش نیز برسد.
• حساسیت بالا به دمای سرد و گرم
• حساسیت به تحت‌فشار بودن توسط جویدن یا گاز گرفتن
• تب زیاد
• وجود ورم در صورت یا گونه
• غدد لنفاوی حساس و دارای تورم زیر فک یا گردن
• در صورت پاره شدن آبسه به شکل ناگهانی، بوی بد و مزه بد، مایع شور مانندی دردهان احساس می‌کنید و پس‌ازآن درد بهبود می‌یابد.
• مسئله و مشکل در تنفس یا بلع

اگر عفونت، عصب دندان را از میان بردارد، درد دندان متوقف می‌شود. بااین‌وجود، به این معنی نیست که دندان بهبودیافته، بلکه این عفونت به بافت‌های دیگر انتقال پیدا می‌کند و آن‌ها را از بین می‌برد. با عفونت پیشرفته احتمال دارد حالت تهوع، استفراغ و تب و لرز داشته باشید. درصورتی‌که دسترسی به دندان‌پزشک متخصص نداشتید، به نزدیک‌ترین اورژانس بروید.

علل مختلف آبسه دندان

علت‌های زیادی موجب به وجود آمدن این بیماری می‌شوند. یکی از اصلی‌ترین دلایل آن هنگامی رخ می‌دهد که یک حفره دندان (پوسیدگی دندان) آن‌قدر بزرگ و دارای عمق شود که به فضای پالپ برسد و طی آن‌ یک‌رویه التهابی در درون دندان به وجود آید.

التهاب پالپ (پالپیت) اغلب مسئله‌ای است که به‌عنوان دندان‌درد حس می‌شود. پالپیت بیشتر به‌وسیله آزمایش‌هایی که از طریق دندان‌پزشک انجام می‌گیرد قابل‌برگشت یا برگشت‌ناپذیر خواهد بود.

پالپیت (عفونت درون دندان) برگشت‌پذیر، به این معنا است که پالپ تحریک شده است اما فرصتی برای بهتر شدن پیدا می‌کند و پالپیت برگشت‌ناپذیر، به آن معنا است که بهبودی حاصل نخواهد شد و پالپ به‌صورت کامل از بین خواهد رفت.

با نابود شدن پالپ (نکروتیک)، عفونت به وجود می‌آید و عفونت از دندان به رباط لثه و استخوان فک می‌رسد. در بیشتر مواقع، اگر فوراً قدم‌هایی برای برطرف کردن عفونت در مراحل نخستین برداشته شود، می‌توان دندانی که نکروتیک خواهد شد را نجات داد.

علل دیگر آبسه دندان شامل مسائل زیر هستند:

ضربه شدید به دندان

بعضی مسائل مربوط به دندآن‌که به‌وسیله دندان‌پزشک انجام می‌شود مثل درست کردن تاج یا پر کردن آن‌که باعث نزدیک شدن به فضای پالپ می‌شود.

وارد شدن ضربه به دندان توسط خود دندان مثل دندان‌قروچه یا خورد نمودن وسیله‌ای از طریق دندان.

در هر مدلی از آبسه، پالپ تحت تأثیر منفی قرار داشته است و توانایی بهبودی از جراحت را ندارد. فشاری که به دندان واردشده است، می‌تواند سریعاً موجب از بین رفتن خون دندان شود و زمانی که خون‌رسانی قطع می‌شود، منبع تغذیه اصلی هم از بین خواهد رفت. به همین خاطر، پالپ سریعاً می‌میرد. ضربه به‌وسیله دندان‌قروچه (تروما اکلوزال) یک ضربه آهسته‌تر و پیش‌رونده به دندان محسوب می‌شود.

درمان آبسه دندان

چند درمان متنوع برای درمان آبسه دندان موجود است که شامل موارد زیر است:

تجویز آنتی‌بیوتیک: اگر عفونت از فضای آبسه به فک یا قسمت‌های دورتر از آن رسیده باشد، ممکن است دندان‌پزشک، برای بیمار آنتی‌بیوتیک را مناسب بداند. بااین‌حال، آنتی‌بیوتیک به‌خودی‌خود نمی‌تواند برای درمان آبسه کافی باشد.

کشیدن دندان: اگر اندودنتیست نتواند دندان را در جای خود نگه دارد، دندان را خواهد کشید.

عصب‌کشی: ممکن است شنیده باشید که عصب‌کشی از درمان‌های همیشگی برای آبسه است. عصب‌کشی مناسب‌ترین شیوه درمانی برای نگهداری دندان هم محسوب می‌شود. اندودنتیست برای این کار، در آغاز دندان را سوراخ می‌کند، پس‌ازآن مغز دندان و کانال‌هایی که به لثه مسیر دارند را به شکل کامل تمیز می‌کند. دندان‌پزشک پس از آم دندان پر می‌کند یا از روکش استفاده می‌کند. دندان‌ ترمیم‌شده شکلی مانند بقیه دندان‌ها دارد و شما در به کار بردن آن هیچ مسئله‌ای نخواهید داشت.

عمل جراحی: احتمال دارد برای تخلیه آبسه احتیاج به عمل جراحی باشد.

یادآوری این مسئله ضروری است که چنانچه آبسه باز شود و بترکد، علائم آن مثل درد کم می‌شوند، بااین‌حال، شخص همچنان نیاز دارد که برای درمان نزد یک دندان‌پزشک یا اندودنتیست برود.

جمع بندی

با توجه به تمام مسائل گفته‌شده اگر می‌خواهید آبسه دندان دچار نشوید، تنها کافی است با انجام توصیه‌های پایین نسبت به حفظ سلامت دهان ‌و دندانتان تلاش کنید:

• چکاب مرتب دندان‌پزشکی و پاک‌سازی کردن دندان بسیار مهم است؛
• دندان‌هایتان را حداقل روزی دو بار و هر بار به میزان دو دقیقه با خمیردندان دارای فلوراید به روش درست مسواک بزنید؛
• هرروز نخ دندان به کار ببرید تا قسمت‌هایی از دندان و لثه را که مسواک به آن‌ها نمی‌رسد هم تمیز کرده باشید؛
• اگر دندانتان شل شده یا ترک‌خورده در سریع‌ترین زمان ممکن نزد دندان‌پزشک بروید؛
• خوردن تنقلات و خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های حاوی قند را به کمترین میزان برسانید. شیرینی و نوشابه باعث سوراخ شدن دندان و به وجود آمدن آبسه دندان می‌شوند.

منبع مقاله